Waren er vroeger geen complottheorieën? Natuurlijk wel! Zoals er in de Middeleeuwen ook al roddelpers en juicekanalen waren.
Zonder de moderne communicatiemiddelen en de beperkte aanwezigheid van boeken, waren mensen afhankelijk van orale overlevering. Troubadour en verhalenverteller waren legitieme beroepen waarmee de burgerij op de hoogte werd gehouden van het reilen en zeilen van de adel! Natuurlijk zat daar ook een berg onzin in die verhalen. Je kunt moeilijk steeds maar weer dezelfde feitjes opnieuw blijven vertellen. Een beetje smeuïgheid was altijd welkom. En als het verhaal was verteld? Dan was het ieders verhaal en werd het met wéér de nodige nieuwe sappigheden (juice) verder verspreid. Door ál die overleveringen is geschiedschrijving tot op de dag van vandaag nog verrekte lastig. Want er is ook écht veel onzin rondgegaan!
Oké. In de kerk lag dat wat anders. Die moesten zich nog wel aan de boekjes houden. Maar we weten inmiddels allemaal wel dat die boekjes redelijk vrij voor interpretatie zijn. Met dezelfde geschriften zijn honderdduizenden ongelovigen afgeslacht, werden roodharige vrouwen als heks verbrand, werd de Paus de rijkste man ter wereld en joeg Jim Jones in 1978 nog negenhonderd van zijn sekteleden de dood in. Maar werden ook vele zieken, bejaarden, wezen en weduwen gevoed en ondersteund.
Juist dóór al die interpretaties stond de Kerk ook wel enorm open voor complottheorieën. Hoeveel onzin is er wel niet verspreid over alle mogelijke soorten ón- of andersgelovigen? Over dictatuur gesproken! Dat stopte echt niet bij de Katholieke Kerk. En ook niet bij het Christendom. Letterlijk álle religies én hun verschillende stromingen hebben wel op minimaal één punt in de geschiedenis zelf hun vijanden verzonnen, ze opgejaagd en afgemaakt.
Op zich was de vorige eeuw weer een absolute revival van de complottheorieën en verzinsels. Waarbij de aantekening dat het vaak bij ook écht als verzinsels bedoelde verzinsels begon. Verschillende boeken, radioprogramma’s, televisieprogramma’s en speelfilms lagen aan de absolute básis van veel complotonzin.
Vóór het hoorspel ‘The War of the Worlds’ van H.G. Wellsen en het gebeuren bij Roswell was er amper een UFO gespot. Daarna werden ze bij bosjes gezien! Dát maakte het voor schrijvers en filmmakers weer lucratief om boeken en films over UFO’s te blijven maken, waarna de ‘gelovigen’ dáár weer mee op de loop gingen. Oo al zagen de meeste mensen het gewoon als leuk vermaak.
Zombies waren ooit enkel folklore verhalen. Na de zombieboeken- en films begonnen mensen dit ineens serieus te nemen en namen de zogenaamde ‘preppers’ de ‘zombie apocalyps’ als serieus scenario. De zombiefilms zijn inmiddels ontelbaar. De ‘gelovigen’ ook.
Het boek ‘1984’ van George Orwell schetste een dictatuur waar de overheden alles en iedereen in de gaten hielden. In het jaar 1984 was er nog amper internet en ging al het telefoonverkeer nog analoog. Maar de verhalen over een alles controlerende overheid werden al breed uitgemeten! De spionageboeken- en films gingen als zoete broodjes over de toonbank. En werden door complotdebielen als absolute waarheid aangenomen! Waarmee ze weer een markt creëerden voor betere verhalen en complexere plots. Precies waar ze in Hollywood verrekte goed in waren.
Tegen het einde van de vorige eeuw begonnen de completdebielen speelfilms als absolute realiteit te omarmen. Denk aan ‘The Matrix’. Ze begonnen voor de volle 100% te geloven dat ook hún saaie, pathetische leventje slechts een opstapje naar een leven als een heuse ‘Superman’ was. ‘De redder der wereld!’ ‘The Matrix’ was ook meteen het eerste fantasieverhaal waar een heleboel verschillende complotdenkers hun eigen sausje overheen konden gieten. Van lieden die in een letterlijke machinewereld geloofden, tot mensen die in de Matrix die ene gevaarlijke vijand zagen, die ‘het volk’ dom wilde houden. “Niets is wat het lijkt!” En de filmproducenten? Die gingen wel mee. Met steeds betere technieken en steeds overtuigender scenario’s. Het verkocht namelijk als een gek.
Dus ja. Complottheorieën zijn van alle tijden. Om verschillende redenen.
Complottheorieën maken het leven simpeler. In de Middeleeuwen gebeurde alles door God of door Satan en dat rechtvaardigde zo’n beetje alles. Nu kun je een kwaadaardige machinewereld of een kwaadaardige, satanische elite overal de schuld van geven. Als dingen in jouw leven beroerd lopen, hoef je in ieder geval nooit zelf in de spiegel te kijken.
Het is natuurlijk ook gewoon best geinig. Een spannend verhaal is altijd leuker dan de doodsimpele werkelijkheid. Vrijwel iedereen heeft zichzelf weleens verloren in een spannend boek. Of een spannende film of serie. Hoe leuk is het dan om je dagelijks te verliezen in de meest spannende verhalen over een doorlopende ‘strijd’ tegen een of andere boosaardige elite?
Die ‘strijd’ kan aan sommigen ook een compleet nieuw doel in hun leven geven. Eerst zat je te gamen en wat op YouTube te kloten. Een dag later ben je ineens ‘strijder’ tegen de satanische elite! Alleen JIJ spreekt nog de waarheid en de overheid wil JOUW het zwijgen opleggen. Iedere vlag die je ophangt, sticker die je plakt of meme die je op Facebook plaatst is een heldendaad!
En dat brengt me bij de belangrijkste reden: het gemak van een complottheorie. Als jij zélf ergens de ‘absolute waarheid’ van maakt, hoef je die nooit te bewijzen. In religieuze kringen is het simpele antwoord: “Het is waar, want het staat geschreven.” De moderne versie: “Het is waar, want het staat op YouTube (of Facebook).” Je hoeft helemaal niks te weten over wetgeving, juridische zaken, pandemieën, vaccinaties, statistieken, klimaatproblemen, energietransities, wereldhandel, mondiale geldstromen, politiek of geschiedenis. Je hoeft alleen maar een linkje te delen van iemand die het een beetje leuk kan vertellen en wat ook nog eens in jouw straatje past.
En geloof me. Inmiddels is op het wereldwijde web áltijd wel een filmpje te vinden dat in iemands straatje past. Iedere mening die door iemand wordt gedeeld is wel weer een bevestiging voor minimaal één iemand anders. En daarmee is internet ook levensgevaarlijk geworden voor mensen die weigeren om zoiets simpels als gezond boerenverstand te gebruiken. Of simpelweg de verstandelijke capaciteiten niet hebben om complexe zaken logisch te benaderen.
Ooit lieten we die kerel die dacht Jezus Christus te zijn in zijn waan en lieten hem ’s nachts rustig slapen in zijn eigen kamertje in de instelling. Nu krijgt hij op zijn telefoon 24/7 bevestiging van het feit dat hij de ‘Ware Verlosser’ is. Op YouTube en Facebook krijgt Jezus namelijk áltijd gelijk.
Amen.
Met complottheorieën kan ik leven. Met de agressie niet. Ben je tegen dan is het niet ondenkbaar dat je (online) wordt bedreigd.
Eens. Ik zeg ook altijd dat iedere mening – hoe debiel ik het ook vind – mag en moet worden geuit. Voor anderen kan mijn mening net zo belachelijk zijn en voor een gelovige is mijn ongelovigheid volstrekt waanzinnig.
Het gaat fout als je er je absolute waarheid van maakt en alle andersdenkenden tot vijand maakt.
Het is een doodeng en gevaarlijke ontwikkeling die tegen alles wat in met zit ingaat. Maar het kost me teveel energie (en bezorgt me soms wat angst) om altijd de discussie aan te gaan. Aan de andere kant bezorgt het niet uiten van mijn mening me ook stress en ergernis. Mijn huidige oplossing is het ontwijken van de die hard complotdenkers. Dat heeft me al een vriendschap gekost maar het is niet anders.
Ontwijken lijkt me een prima optie. Ik heb een familielid dit tamelijk hardcore wappie is geworden. Heeft nog maar heel weinig mensen over en er zullen er nog meer afhaken. Want die persoon houdt maar niet op met al die onzinnige one-liners als grote waarheden te deponeren. Ik vrees dat voor veruit de meesten geld, dat als ze die tunnel eenmaal in zijn gegleden, er nauwelijks nog een weg terug is.
Degenen die er vatbaar voor zijn lijken in de basis al zo bedraad. Zoiets als aan corona periode is een gigantisch vat olie op een reeds smeulend en af en toe oplaaiend vuur. En er is geen kruid tegen bestand. Je kunt nog zo je best doen om er een zinnige discussie van te maken maar dat is echt compleet kansloos.
Want er zit geen rede in. Geen logica. Het is alsof je een overtuigd religieus persoon probeert uit te leggen dat zijn of haar god misschien helemaal niet bestaat en dat dat hele boek een zwik bij elkaar geraapte verhalen zijn.
Precies zoveel kans heb je om iemand te overtuigen die een volbloed wappie is geworden: Niet dus.
Dus: ontwijken is gewoon de beste optie Miep.
Thanks Mike 😘
Graag gedaan Miep. En al die taalfauwten krijg je er gewoon gratis bij 😉.
Dit is precies hoe ik complotdenken zie: het zijn diverse religies. En op zich geldt dit voor iedereen die één specifieke mening met hand en tand zal verdedigen. De extremere leden van XR en Antifa zijn echt niet veel anders. En op zich is daar gewoon niks mis mee. Ik gun écht iedereen zijn of haar geloof of mening.
De ellende begint alleen als je op internet maar beter anoniem de discussie aan kunt gaan, omdat je serieus het risico neemt om idioten voor je deur te krijgen.
daarom ben ik hier ook alleen maar Liefje. Hoe laf ik dat ook eigenlijk vind…..
Dat anoniem zijn is klote en niet mijn manier van doen. Maar het is helaas een noodzakelijk kwaad. Er lopen enkele potentieel echt gevaarlijke gekken rond.
Doodsbedreigingen, met een groot brandend stuk hout bij iemand voor de deur staan, mislukte molotov’s door je brievenbus omdat je het niet met elkaar eens bent…dat vinden de wappies niet alleen doodnormaal maar ook volkomen gepast, terecht en verdiend. Omdat je niet denkt zoals zij.
Voor je het weet heb je geflipte draaideurcrimineel Ronnepon of een Eldor voor je deur staan, of een Marijke komt je goeiedag zwaaien met een bijl. Doodnormaal vinden ze dat.
In hun vaak erg domme gekte zijn er velen compleet meedogenloos.
En i.d.d., de extremere aanhangers van wat dan ook zijn vaak geen haar beter. Ik vraag me af wie er erger zijn, de religieuze fanaten of de wappies. Ze doen in hun uiterst agressieve gekte niet voor elkaar onder.
Je kunt al vele jaren beter niet meer 100% meer voor je mening uitkomen in Nederland. Ook al probeer je het nog zo redelijk en netjes te verwoorden. En we geven die vrijheid gewoon weg, uit pure angst. Steeds meer. Ik mis de tijden van ongevaarlijke vrijheid van meningsuiting. Deze laatste regels haken inhoudelijk weer flink aan bij het bovenstaande artikel.
In een ander leven – toen ik nog geen Mahimahi heette – schreef ik columns en werd ik weleens de ‘Koning van de Nuance’ genoemd. Ik kan je vertellen dat het de laatste tien jaar steeds lastiger is geworden om nog nuance aan te brengen, want er is ALTIJD wel weer iemand die zich beledigd voelt.
In die zin vind ik het ook wel lekker om Mahimahi te mogen zijn 😎
Daar kan ik me alles bij voorstellen.
Dat dus.
Wat ik er lastig aan vind is dat je zulke volstrekt tegengestelde meningen kunt hebben die voorbij gaan aan feiten. En de meest onwaarschijnlijke roept vaak het hartst dat het dé waarheid is. Van wappies kan ik dat wel hebben …. maar als het ook bijvoorbeeld in de 2e kamer gebeurt … dan wordt het voor mij, als simpele ziel, wel moeilijk. Meningen en feiten worden heel vaak met elkaar verwisseld.
Er zijn ook ‘dooms day’ verhalen die regelmatig terugkeren. Zoals ‘dat de wereld vergaat op die en die dag en zo laat’. Omdat dat nooit uitkwam, naar ik weet, is die gedachte nu vereenvoudigd tot ‘dat de wereld vergaat’, zonder een precies tijdstip te noemen, zoals de milieusekte XR beweert. Hele volksstammen met bovengemiddelde intelligentie gaan hier in mee, opgestookt door theatermakers, musici en BN’ers. Ondertussen vergaat de wereld deels, niet door de fossiele brandstoffen, maar door het afvuren van bommen en granaten, die hele woonwijken in puin leggen. Tot zover.
Het ‘Einde der Tijden’ is van alle tijden. Romeinse Christenen zagen in de eerste Christenvervolgingen alle tekenen van het boek Openbaringen al terug. Hetzelfde gold voor tijden van de pestepidemieën, andere vervolgingen, grote oorlogen, grote technische en wetenschappelijke ontwikkelingen en onlangs weer met COVID-19.
Dit levert namelijk een hoop nieuwe leden op. Angst is goed voor religies en dus ook voor andere ideologieën. Het is makkelijker om van Mark Rutte een pedofiel en van de VVD een satanische cult van babybloeddrinkers te maken, dan te stellen dat de landelijke politiek en verdomde ingewikkeld spel is. Als je dan weigert te gaan stemmen en de VVD alsnog de grootste wordt, is Mark Rutte nog steeds een ongrijpbare, satanische vijand, waar jij toch niks tegen kunt doen.
Dat is ook mijn belangrijkste boodschap. Het is gemakzucht 😉
Prima stuk weer Mahimahi, reacties ook.
Ben wat gemakzuchtig vandaag en heb daardoor niets toe te voegen 🙂
Mooi stukkie weer Mahi. Wat echter de indruk achterlaat dat iedereen die maar genoeg bevestigd wordt in zijn (onware) waandenkbeelden uiteindelijk compleet zal ontsporen. Gelukkig is het niet zo’n drama verder. Je moet al wel specifiek gehandicapt zijn en/of die handicap aanbrengen door drank/drugs-misbruik wil je in een dermate deplorabele toestand komen dat je alle rode-vlaggen van de realiteit mist en in het konijnenhol belandt.
En dat stemt dan ook meteen hoopvol, althans voor degenen die er onder invloed voor gevallen zijn: Er is een weg terug!
Voor de chronisch pathologische verwaptheid weet ik het niet, die hielden ze vroeger in een psychiatrisch ziekenhuis beschermd van de boze buitenwereld die hen anders zou vertrappelen.
De kwaadaardige (beter wetende) wap, verdient echter hier een plekje een in hall of shame…