Een waarheid als een pratende koe

Je kunt je over veel zaken druk maken. Als je in Oekraïne, Libanon of Gaza geboren bent, is dat vrij tastbaar. Oorlog en dood zie je daar in je eigen straat. Binnen je eigen familie. Er is geen Palestijn die niet iemand uit zijn of haar directe omgeving is verloren of direct is geraakt door het Israëlische oorlogsbeleid. Iets wat echt iedere dag blijft gebeuren!

In de armste delen van de wereld is honger en ziekte een dagelijkse realiteit. En dan bedoel ik échte honger. Gewoon dagenlang niet eten. Je kinderen niets te eten kunnen geven. Waar prostitutie soms de enige manier is om nog het hoofd boven water te houden. Dochters die voor geld aan de onderwereld worden verkocht, om de andere kinderen nog een kans op overleven te bieden. Gebieden die achteraan staan in de medische zorg en áltijd als laatste aan de beurt zijn. Waar iets simpels als de mazelen of een griepje meteen dodelijk kunnen zijn.

Maar ook in de westerse wereld is niet alles even geweldig. Oorlog en honger kennen we al bijna tachtig jaar niet meer, maar de angst is er altijd. De Koude Oorlog duurde vierenveertig jaar en daarna kenden we een korte periode van relatieve rust. Tot de terroristische Moslimdreigingen en uiteindelijk 9/11. En nu Oekraïne tegen Rusland om de hoek. Pure angst.

Verder heb je pandemieën, extreem weer, vervuiling. Obesitas en burn-outs lijken een luxe probleem, maar voor wie het overkomt, is het pure realiteit. Zoals de verharding in de maatschappij ook pure realiteit is. Je eigen buren niet eens kennen is eigenlijk een enorme ramp. Je buurman kan zijn been breken en we komen daar pas achter als die inmiddels overleden buurman nogal begint te stinken.

En nogmaals. Alles is relatief. Er zijn áltijd ergere plekken en omstandigheden. Waar de prijzen van benzine, een bioscoopkaartje of een pakje shag wel de láátste zorg zijn. Ziektes die in Nederland amper dertig jaar terug nog 100% dodelijk waren, zijn nu een chronische ziekte of 100% te genezen. Voor velen is een beroerde Wifi al een probleem. Een dakloze in Nederland heeft het echter nog vele malen beter dan een de gemiddelde bewoner van een sloppenwijk in Manilla. En onze daklozen hebben dan doorgaans nog wél een smartphone!

Maar waar maken de complotmongolen zich druk over? Over problemen die er nooit echt zijn geweest. Zaken die door de filmindustrie zijn verzonnen om een leuk avondje vermaak te bieden. Films en series die door mensen met een enorm rijke fantasie zijn bedacht. En de draai die andere complotdenkers daar vervolgens aan hebben gegeven.

Ik heb het vaker gezegd. Ik ben géén gelovige, maar respecteer ieder geloof. Zolang ze er een ander maar niet lastig mee vallen of pijn doen. Voor mij is het alleen duidelijk dat ieder geloof een serie verhalen is, waar mensen ooit het leven mee wilden verklaren. Toen ze nog niet meer wisten dan het leven in een straal van een paar kilometer rond hun huis. Waarom zou je ook maar nadenken over een ronde aarde, als je heel je leven alleen je eigen dorp of stukje bos hebt gezien?

Dat is inmiddels wel anders. De media stellen iedereen in de meest brede zin in staat om álles te zien en te weten te komen. Boeken, kranten, tijdschriften, radio, televisie en internet zijn tegenwoordig 24/7 beschikbaar en geven de werkelijkheid weer. Inclusief de meningen en oordelen over die werkelijkheid. Voor iedereen beschikbaar!

En tóch kiezen de complotters voor de fictie. Het boek 1984 was óók fictie. Een waarschuwing voor voortschrijdende technieken in combinatie met de dictaturen uit WO2. De complotdenkers zien het boek echter als voorspelling voor de huidige tijd. Als een onomkeerbare profetie.

In 2012 was er de angst voor het einde der tijden, omdat iemand een film had gemaakt over de Mayakalender. Het was slechts één van de vele theorieën, maar wel een spannende theorie. Spannend genoeg voor een bioscoopfilm. Hadden de makers de hoop dat ze gelijk hadden over het ‘einde der tijden’? Of wilden ze gewoon alle records breken aan de bioscoopkassa’s? Ik denk toch écht het laatste.

Net als de broers – inmiddels zusters – Wachowski, toen ze de Matrix maakten. De Matrix was een briljante mix van verschillende religies, moderne technieken, Japanse anime, en verzonnen angsten. Complotdenkers maken er echter een absolute werkelijkheid van. Ze leiden zelf net zo’n burgerlijk leven als ‘Mr. Anderson’, maar gaan er vanuit dat ze een ware ‘Neo’ kunnen worden! De verlosser! Wát een vooruitzicht voor iemand die zwaar ontevreden is met zijn of haar ‘gewone’ bestaan.

De gemiddelde Nederlander ziet dit als leuk vermaak. En paar uur ontsnapping aan de dagelijkse realiteit. Mét fictie! Zoals ook een liedje je dag kan maken. Een straatmuzikant kan een slecht humeur, zomaar omdraaien. Een schilderij kan je voor een korte periode betoveren. En dat is fijn!

Niet de complotidioten. Die posten scenes uit films en series als pure waarheid. Naaien elkaar op en bevestigen elkaar in hun eigen waanzin. Verklaren de wereld aan de hand van scenes van de Simpsons en Southpark. Niet omdat ze op zichzelf meer waarheid bieden dan de Bijbel, de Koran of de Thora. Nee. Omdat ze een beetje passen binnen hun eigen, door anderen verzonnen schijnwereldje!

Lui als ‘Schizo’ Max, ‘Debiele’ Desta, ‘Schrijfster’ Marsja, Eddie ‘Stoma‘, de ‘Yourist’ van het Zuiden, ‘Drugsdealer’ Eldor, ‘Kalende Rasta’ Willem of ‘Psycho’ Micha hebben het allemaal niet zelf verzonnen hoor. Ze vertalen enkel verschillende vormen van pure fictie naar de absolute waarheid. Zélf ontbreekt het hen aan iedere vorm van creativiteit om een eigen verhaal te verzinnen. Dáár hebben ze idioten als David Eyke of L. Ron Hubbard voor nodig. En geweldige filmmakers, die de ene dag een sprookjesfilm, de andere dag een sitcom en dan weer een briljant heldenepos kunnen maken.

Een koe eet gras, maakt melk en belandt uiteindelijk als biefstukje op je bord. Dat is óók een simpele waarheid. De pratende koe en de Nazistische varkens uit de film ‘The Animal Farm’ gaan daar niks een veranderen.