Film of werkelijkheid?

Is liegen liegen als men het zelf gelooft? Lastige vraag hé?

Ik ben geen gelovig Christen. Maar ben het wel geweest. Zwaar gelovig zelfs! Volledig EO-style! Jezus was mijn Heiland en Verlosser. Ik ben zéér bewust en geheel vrijwillig als (jong)volwassene gedoopt. Ik heb ‘gesproken in tongen’. Er was niets of niemand belangrijker voor mij dan Jezus Christus.

En nu? Nu niet meer. Ik ben één en dezelfde persoon en tóch kon de jongere ik de Bijbel als absolute waarheid aanvaarden en zie ik de Bijbel nú als een verzameling sprookjes, om te kunnen verklaren wat nooit helemaal begrepen kan worden. Ik was als onzekere jongeman een dankbaar ‘slachtoffer’ voor de kerk. Toen ik ouder werd kon ik aanvaarden dat dingen niet altijd konden worden uitgelegd en waren wat ze waren. En mijn gevonden zelfvertrouwen bestond voornamelijk uit het simpelweg tegen mezelf zeggen dat er niks mis met mij was.

Loog die jongeman? Niet echt. Ik kóós toen voor die specifieke waarheid en later voor een andere. Zo werkt dat in het leven. Absolute waarheden in je pubertijd zijn belachelijke waanideeën als je zelf ouder wordt. Die ‘liefde van je leven’ wordt vervangen door een nieuwe liefde als die relatie voorbij is. Iemand die als jongeling super ambitieus was, snapt op latere leeftijd niet waar die mafketel zich druk om maakte. Dat is ook gewoon groei. Wijzer worden. Leren van je fouten. En soms ook gewoon kiezen voor wat jouw op dat moment beter uitkomt.

Een film, boek of spel is doorgaans ook geen leugen. Het is een fantasie. Ontstaan in het hoofd van de auteur. Iedereen snapt dat ‘In De Ban Van De Ring’ nooit echt is gebeurd. Vrijwel iedereen weet dat Hobbits, Elven, Dwergen en Orks niet bestaan en nooit hebben bestaan. En tóch kan iedereen zichzelf op een heerlijke wijze totáál verliezen in- en ongelofelijk genieten van een film, boek of spel. Of het naspelen. Zichzelf verkleden en samen op een veldje elkaar te lijf gaan met plastic zwaarden. Niet ieders ding. Niet mijn ding. Maar wat is er mis met een beetje plezier maken?

Wat nu als mensen van deze verzonnen verhalen hun ‘waarheid’ gaan maken? Opnieuw niks mis met een Elf spelen. Maar wat als je serieus denkt een Elf te zijn? Of een tovenaar. Een heks. Een Lichtwerker. Met puntoren op een Life Action Role Play verschijnen is één ding, maar de baas zal het niet op prijs stellen als een receptioniste met puntoren achter de balie gaat zitten. Hoe hard zij ook gelooft een écht Elfje te zijn.

Daarnaast is dit natuurlijk gewoon het ontkennen van de werkelijkheid. Die puntoren zijn nep. Laat dan een plastisch chirurg die oren aanmeten en aanvaard dat je leven echt anders wordt. Een travestiet ‘speelt’ een vrouw, maar kan een uur later gewoon als man zijn werk doen. Een transgender kiest ervoor een compleet ander geslacht aan te nemen en zal daar het verdere leven mee om moeten gaan.

De luiere exemplaren kiezen niet eens voor verkleedpartijtjes. Er zijn mensen die daadwerkelijk geloven dat we in ‘The Matrix’ leven. Feitelijk leiden ze stuk voor stuk een zielig en teleurstellend leven en verklaren hun pathetische bestaan door te stellen dat ze niet écht zo leven, maar (nog) gevangen zitten in een computerprogramma. Wel zo veilig. Je kunt jezelf zelfs wijs maken dat je een superheld bent, die nog ‘bevrijd’ moet worden. Het vraagt om ‘actie’ van je potentiële bevrijders. Niks van jou. Jij kunt tenslotte niet zélf die stekker uit je nek trekken. Een prima excuus om nooit wat aan dat zielige leventje te veranderen.

Grappig dat de schrijvers van The Matrix dat zelf wel deden. De eerste Matrixfilms maakten ze als de broers Wachowski. De laatste als zussen. Transgenders dus. Behalve dat ze zélf hun talenten effectief gebruikten om schathemeltjesrijk te worden, kozen ze ook nog eens zélf hun verdere levenspad. Je mag denken over transseksualiteit wat je wilt, maar als dit bewust en weloverwogen wordt gedaan, is dat toch de ultieme daad van je levenslot zélf bepalen.

Eigenlijk werkt dit alles dus niet anders dan bij religies. Een boek of film wordt als werkelijkheid omarmt, om wat jij niet kunt verklaren in te vullen. Een welvarend Christen in Nederland verklaart zijn prettige leven omdat God hem goedgezind is en als het eens tegenzit is dat de schuld van Satan of een ’test’ van God. Een Christen die de hongerdood sterft in Ethiopië, ziet zijn (korte) leven als beproeving van God en ziet die incidentele extra kom rijst als beloning van God voor dat zwáre leven. Klein verschilletje: de lui die heilig in ‘The Matrix’ geloven, zoeken enkel een ‘verklaring’ voor hun eigen saaie en lege kutbestaan.

Je kunt er wel allerlei fantasieën en verhalen bij slepen om alles wat slecht is te verklaren. De consequentie is dan wel dat je er steeds meer bij moet verzinnen. En dat je het ook zelf moet blijven geloven. Je moet de Matrix gaan mixen met andere lulverhalen. Ieder complot erbij halen. Neo kan een mooie Jezus spelen. Jij kunt Neo zijn. Met een alles overheersende en oppermachtige ‘elite’. Die ook een absolute controle heeft over wat JIJ openbaar online zet. De overheid is áltijd verantwoordelijk voor ál jouw falen. En jij zit slechts gevangen in je vreselijke, digitale kutleventje.

Het kán makkelijker. Geen geld uitgeven wat je niet hebt. Geen boetes oplopen. Rekeningen betalen. Accepteren dat het leven soms niet zo leuk is. Iets doen om de realiteit te veranderen. Binnen jouw vermogens stappen maken. Af en toe hulp vragen en accepteren. De werkelijkheid accepteren. En gewoon genieten van mooie verhalen.

En regelmatig gewoon in de spiegel kijken en zeggen: “Niks mis met mij.”